Microsoft is een geval apart
Microsoft is een uniek bedrijf. In tegenstelling tot veel traditionele bedrijven heeft het eigenlijk maar twee producten: haar besturingssysteem en haar office pakket. De rest is bijzaak.
Het fenomeen "vrije software" (FLOSS -- Free Libre Open Source Software) zorgt er voor dat Microsoft in haar positie als monopolist wordt aangetast. Het bedrijf wordt geconfronteerd met een geduchte concurrent. Het wordt op haar meest winstgevende markten geconfronteerd met FLOSS producten die nota bene gratis worden aangeboden: Linux en OpenOffice.org. Het is bijzonder lastig daar tegen te concurreren. Dat is de reden dat Microsoft FLOSS de nek wil, nee moet, omdraaien. Hoe moet het anders nog groei realiseren?
Zij staan dan ook heel anders in dit debat dan de traditionele industrie -- de apparatenbouwers -- die simpel gezegd kennis willen verhandelen. Dat is iets anders dan een concurrent elimineren. De apparatenbouwers hebben in tegenstelling tot Microsoft wel belang bij een bloeiende Europese software industrie en zeker niet in de laatste plaats bij een bloeiende FLOSS gemeenschap -- waar Europa overigens voorop loopt.
In ieder geval bieden de technieken die Microsoft in het verleden gebruikte weinig soelaas om FLOSS aan te pakken. FLOSS kun je niet opkopen en je kunt de producenten er van niet kapot procederen, omdat zich in dat geval 10 anderen melden om het werk voort te zetten. Ook het enige tijd gratis leveren van producten biedt geen uitzicht want FLOSS producten zelf zijn ook gratis.
Blijft over kwaliteit. Microsoft staat inmiddels bekend om haar beveiligingsproblemen dus daar zullen we het verder maar niet over hebben.
Wat nu?
Wat nu, nu Microsoft gedwongen is haar prijzen naar beneden te halen? Want dat is de realiteit. Er zijn gevallen bekend waarbij afnemers binnen een uur 40% van de prijs af konden halen, door een computer met Linux en OpenOffice.org te laten zien met de boodschap dat men overwoog over te stappen.
En dat werkt ongetwijfeld door in de winst cijfers. En aangezien de aandeelhouders van Microsoft -- net als bij ieder ander bedrijf -- maar in 1 ding geinteresseerd zijn -- wat levert het op? -- en duidelijk is dat de tijden van dubbelcijferige groei voorlopig van de baan zijn -- om het voorzichtig uit te drukken -- kan je concluderen dat te verwachten is dat dit op vrij korte termijn echt een probleem gaat worden voor onze vrienden in Redmond.
De oplossing die men denkt te hebben gevonden is die van octrooiering. Men denkt dat softwarepatenten zo'n beetje het enige is waarmee men het FLOSS geweld nog kan temmen teneinde Microsoft's groei veilig te stellen. En daar komt men ook openlijk voor uit [CRN04]:
"Microsoft Chief Architect and founder Bill Gates said the software giant plans to step up patent filings as part of a plan to achieve growth through developing software innovations.
Microsoft will file for more than 3,000 patents in fiscal year 2005, which began July 1, Gates said. This is a "fairly dramatic increase" over its fiscal year 2004 patent activity, in which slightly more than 2,000 patents were filed, he said."
Het feit dat men van plan is 3000 patenten per jaar aan te gaan vragen maakt duidelijk dat men hier erg serieus over denkt. En dat zullen patenten zijn die zich toespitsen op tekstverwerkings en besturingssysteem gerelateerde zaken. Zaken die toch moeilijk omschreven kunnen worden als zouden ze "andere technische effecten teweegbrengen dan de normale fysieke interactie tussen een programma en de computer" -- wat dat dan ook moge zijn. Een besturingssysteem is bijna per definitie wat een computer normaliter doet en een tekstverwerker is zo'n beetje het standaard voorbeeld van niet-technisch programma.
Toch vreemd dat Microsoft niet protesteert tegen het richtlijn voorstel van de Raad en de Commissie als we moeten geloven dat bovenstaande "beperking" inderdaad patenten op software als zodanig -- waaronder tekstverwerkers en operating systemen -- effectief uitsluit. En dat gebeurt ook niet. De beperkingen die de Raad en de Commissie voorstaan lijken voor de niet-ingewijde mischien redelijk, maar ze stellen in feite weinig voor.
Hoe dan ook, men maakt er geen geheim van wat voor soort patenten we kunnen verwachten [NEWS04]:
"Microsoft has been granted another U.S. patent for XML-related technology, one of the first in an expected flood of filings surrounding the fast-growing standard."
Een storm aan filings over XML...
Kortom: als de raad en de commissie hun zin krijgen, dan ligt er gewoon dik bovenop dat Microsoft ook in Europa een groot aantal patenten toegewezen krijgt op onder andere Office formaten.
Vervolgens is het interessant de licentie te bekijken waaronder Microsoft deze patenten ter beschikking stelt. Mede door publieke druk heeft Microsoft een zogenaamde "non-discrimatory" licentie opgesteld, waaronder deze patenten gelicenceerd kunnen worden. De voorwaarden die tot dusverre gebruikelijk waren voor dit soort licentie's maken geen onderscheid of de programmatuur waarmee de licentie geïmplementeerd wordt onder een open of gesloten licentie wordt uitgebracht. De licentievoorwaarden die Microsoft nu gebruikt zijn "redelijk en niet-discriminerend.", maar wel anti-OSS. Zoals octrooigemachtigde Engelfriet het verwoordt[AE05]:
"Tot een paar jaar geleden was OSS niet op de radar bij advocaten en rechters. Dus bovengenoemde eisen zijn in de juridische literatuur standaardvoorbeelden van "redelijk en niet-discriminerend." Het is een interessante vraag (in de zin van die Chinese vloek) of dat nog lang kan standhouden gezien 't feit dat het overduidelijk anti-OSS is."
Microsoft noemt dit beleid de 'sleutel' om klanten te behouden[ECT04]:
"Owning and controlling intellectual property is a key to their ability to keep existing customers and attract new ones," Enderle told the E-Commerce Times. Microsoft's claim throughout its antitrust dealings has been that it won dominance in the operating system and browser markets through innovation, he noted.
Kortom: Intellectual property -- lees softwarepatenten -- wordt door Microsoft openlijk erkend als het middel om bestaande klanten te behouden en nieuwe klanten aan te trekken teneinde de zo broodnodige groei veilig te stellen. Men denkt dat te gaan doen door met behulp van patenten interoperabiliteit met FLOSS producten te frustreren.
En aangezien de FLOSS concurrentie aanzienlijke gevolgen heeft voor de cash-flow van Microsoft is duidelijk dat zelfs Microsoft -- met zijn zeer diepe broekzakken -- het zich niet kan veroorloven het patentmiddel ongebruikt te laten.
Het hoeft ons inziens geen betoog dat dat zal betekenen dat ook in Europa de rechter zich op korte termijn zal moeten gaan uitspreken over de interpretatie van artikel 52 van het EOV. En alleen al daarom zou de politiek er voor moeten zorgen dat er op korte termijn een fatsoenlijke softwarepatentenrichtlijn komt -- zoals het EP voor ogen staat.
Referenties
[CRN04] http://www.crn.com/sections/breakingnews/breakingnews.jhtml?articleId=26100641
[NEWS04] http://news.com.com/Microsoft+snags+XML-related+patent/2100-7345_3-5158432.html?tag=nl
[AE05] http://groups-beta.google.com/group/nl.comp.os.linux.discussie/msg/1d4363082c17e093 Arnoud Engelfriet, Nederlands octrooigemachtigde, (sprekend op persoonlijke titel), Patents, copyright and IPR explained for techies: http://www.iusmentis.com/