Diff for "OngewenstePatenten"

Concept

Ongewenste Patenten

De Tweede Kamer vroeg staatssecretaris Van Gennip van Economische Zaken (EZ) overleg te voeren met het veld over softwarepatenten. Tijdens dit overleg op 23 november 2004 met het softwareveld hield kwamen brede, vage en of triviale patenten ter sprake. De staatssecretaris vroeg hierop om een onderzoek om vast te stellen of ongewenste softwarepatenten door het Europees Octrooibureau (EOB) verstrekt zijn, en of zij onder de Raadstekst ook verleend kunnen worden.

Ongewenst: vaag, breed en/of triviaal

Dat het onderzoek plaats zou gaan vinden werd aan de Tweede Kamer gemeld in het verslag van de bijeenkomst.

Conclusie

Er worden door het EOB ongewenste softwarepatenten verleend. Het Raadsvoorstel biedt geen garanties tegen deze excessen. Het Raadsvoorstel zal schadelijk zijn voor het MKB en de interoperabiliteit en zal de Europese maakindustrie kwetsbaar maken voor patenttrollen.

Economische Zaken blaast onderzoek af

Een lijst met 10 ongewenste patenten werd door Vrijschrift/FFII samengesteld, en op 26 november 2004 door VOSN naar Economische Zaken (EZ) opgestuurd [ongewenst]. De heer De Wit, op 23 november vertegenwoordiger van Microsoft, schreef hierop, na consultatie van octrooigemachtigde dr. ir. Hans Hutter van het Nederlandsch Octrooibureau te Den Haag, een uitgebreide reactie [Wit]. Op 15 april vond een bijeenkomst van de werkgroep plaats. Het onderzoek stond echter niet op de agenda. EZ gaat de vraag uit de weg of het EOB triviale patenten verleend heeft, en of dat onder de Raadstekst nog steeds kan. EZ wil met de raadsversie verder, maar is er niet in geinteresseerd de problemen serieus in kaart te brengen. Het standpunt van Nederland zal op drijfzand gebouwd zijn.

Voor de bijeenkomst heeft Vrijschrift in emails gemeld aan plaatsvinden van het onderzoek te hechten, en dat indien EZ er geen interesse meer in heeft, dat dan een onafhankelijke instantie het uit dient te voeren, of dat Vrijschrift dat zelf kan doen.

We zijn de heer De Wit erkentelijk voor zijn memo, waardoor er in elk geval enkele conclusies te trekken zijn. De bovenstaande conclusie is noodgedwongen de Vrijschrift conclusie.

Al met al is het verbijsterend te noemen. Op verzoek van de Kamer treedt de staatssecretaris in overleg met het softwareveld. Uit dat overleg komt naar voren dat het goed is onderzoek te doen, dit wordt aan de Kamer gemeld. En dan wordt het onderzoek afgeblazen. EZ wil helemaal niet weten of de Raadstekst ongewenste gevolgen kan hebben.

Het onderzoek volgde uit een toezegging aan de Kamer, het onderzoek werd aan de Kamer gemeld. De Kamer mag er dus op rekenen. De softwaresector is een kardinale sector, de richtlijn is hoogst omstreden. Europa heeft recht op goede wetgeving. Natte vingerwerk is niet voldoende.

Punten van overeenstemming

We nemen het memo van de heer De Wit ter hand.

- Alle octrooien op de lijst zijn inderdaad verleend.

- Een zestal patenten zouden beter niet verleend kunnen zijn, volgens zowel VOSN, Vrijschrift als de heer De Wit.

Geschilpunten

Het EOB vindt alle 10 patenten gewenst, ze werden allen verleend.

De heer De Wit vindt 4 van de 10 gewenst, 6 niet (4 business methods, 2 niet technisch).

(Een van de volgens De Wit ongewenste patenten, is het winkelwagentje. Hiervan zei de staatssecretaris op 3 juni 2004 nog: de techniek achter het winkelwagentje moet zeker patenteerbaar zijn [winkelwagentje].)

Eerder al had Arnoud Engelfriet, octrooigemachtigde, werkzaam bij Philips, sprekend op eigen titel, de staf gebroken over het verleningsbeleid van het EOB [Engelfriet].

VOSN vindt alle 10 ongewenst.

Vrijschrift/FFII vindt alle 10 ongewenst.

Belangrijkste geschilpunten zijn de nrs 1, 2, 7 en 8 van de lijst: tabbladen, tijdelijk tonen informatie, versturen video/audio, versturen video/audio met buffer.

Over het feit of de patenten onder de Raadstekst nog steeds verleend kunnen worden lopen de meningen helemaal uit elkaar.

Geschilpunten inhoudelijk

Een viertal patenten werden verschillend beoordeeld, volgens Vrijschrift/FFII zijn zij ongewenst, volgens de heer De Wit niet. Volgens de heer De Wit zijn tabbladen duidelijk technisch. Dit wekt geen verbazing. Technisch is in de Raadtekst niet gedefinieerd [technisch]. Tabbladen kennen we allemaal uit het dagelijkse leven. Het is geen uitvinding, ook niet om ze op een computer toe te passen. Software zit vol met ideeen van deze kwaliteit. Willen we software vol met patenten? We zien hier dat iets "technisch" kan zijn en tegelijk ongewenst (als patent). Moet iets simpels als tabbladen nou echt een alleenrecht van 20 jaar opleveren??

We merken op dat de 4 patenten waar geen overeenstemming over is, duidelijk pure software betreffen. Gewoon programmeerwerk, geen alleenrecht van 20 jaar waard.

Een tweetal verleende patenten vindt de heer De Wit niet technisch. Zij zouden naar zijn mening onder de Raadstekst vermoedelijk niet meer verleend worden. Deze stelling is hoogst twijfelachtig. De Raadstekst defineert “technisch” immers niet. Een andere formulering van het octrooi, die een “technische bijdrage” beter doet uitkomen, kan al voldoende zijn. In de aangeleverde lijst met ongewenste patenten stond al de "technische bijdrage" vermeld.

De 4 business method patenten zouden volgens de heer De Wit nu niet meer verleend worden. Ook deze stelling is hoogst twijfelachtig. Business methods zijn inderdaad niet patenteerbaar, maar slechts “as such”. Indien zij een technische bijdrage leveren, zijn zij wel patenteerbaar. Zoals gezegd, is “technisch” niet gedefinieerd in de Raadstekst, Een andere formulering van het octrooi, die een “technische bijdrage” beter doet uitkomen, kan al voldoende zijn. De constatering dat sinds een paar jaar echte business method patents niet tot nauwelijks meer verleend worden, is niet relevant. De mogelijkheden er “business methods not as such” van te maken liggen voor het opscheppen. Zie hiervoor "How the Council text from 18 May 2004 allows pure software patents" [Maebe].

Het Europees Economisch en Sociaal Comité, die als eerste een officieel advies over het oorspronkelijke Commissievoorstel afleverde, maakte brandhout van die tekst en stelde dat de Commissie "onvoldoende oog [heeft] voor economische factoren en de impact op onderzoek en ondernemingen in Europa, waardoor een totaalvisie ontbreekt" Het Commissievoorstel is semantisch vrijwel identiek aan de Raadstekst [EESC].

Opmerkingen achteraf in het memo, nr 4

"4. Het valt op dat bijna alle octrooien van de lijst "ongewenste patenten" waarvan wij menen dat ze onder de huidige jurisprudentie niet meer verleend zouden worden, zijn verleend in de periode tot en met 2001. Er is er maar 1 van de periode daarna (nr. 10). Dit komt overeen met de praktijkervaring, o.m. van dr.ir. Hans Hutter voornoemd, dat het Europees Octrooibureau sinds een paar jaar steeds strenger wordt in het handhaven van de eigen regels en echte business method patents niet tot nauwelijks meer verleend. Men bedenke dat het enige tijd duurt voordat jurisprudentie van de Kamer van Beroep van het EOB b.v. in de zaak Pension Benefits doorklinkt bij de verlenende ambtenaren van het EOB. De Pension Benefits uitspraak 1 dateert van september 2000 dus het verbaast niet te zien dat vanaf ongeveer eind 2001 het EOB veel kritischer is geworden en dus veel meer afwijst, vandaar dat de lijst van "ongewenste octrooien" voornamelijk octrooien vermeld die voor 2001 verleend zijn (met uitzondering van twee octrooien: nr. 7 en nr. 10)"

Ook nadat het EOB de eigen regels toe is gaan passen, werden er nog ongewenste patenten verstrekt, dit blijkt uit de twee voorbeelden die De Wit geeft, nr 10, ook volgens De Wit niet technisch, en nr 7, technisch volgens de heer De Wit, ongewenst volgens VOSN en Vrijschrift.

Dat het EOB de eigen regels toe kan passen of niet, naar eigen goeddunken, is omineus. Hier wreekt zich het feit dat het EOB zowel uitvoerder als rechter is. Krankjorum.

We merkten reeds op dat business methods inderdaad niet patenteerbaar zijn, maar slechts “as such”. Indien zij een technische bijdrage leveren, zijn zij wel patenteerbaar. En “technisch” is niet gedefinieerd in de Raadstekst. De constatering dat sinds een paar jaar echte business method patents niet tot nauwelijks meer verleend worden, is niet relevant. De mogelijkheden er “business methods not as such” van te maken liggen voor het opscheppen [Maebe].

Het octrooirecht heeft de neiging uit de hand te lopen. In de negentiende eeuw werd het in Nederland afgeschaft omdat dit gebeurd was. Dutfield en Suthersanen beschrijven het verlagen van de inventiviteitsdrempel in de loop der tijd [DUT99]. Het is ook Piet Schalkwijk, voorzitter van de commissie industrieel eigendom van werkgeversorganisatie VNO-NCW opgevallen [Schalwijk]. Door het EOB werd ook “software as such” in de loop der tijd betekenisloos gemaakt.

Het trivialiteitsprobleem is niet op te lossen met deze richtlijn, wel is er een goede definitie van technisch te maken. Dit is noodzakelijk. Het bovenstaande citaat van de heer De Wit is te lezen als een pleidooi de zaak aan het EOB over te laten. Ronduit verbijsterend. We maken wetgeving waarin we zo weinig mogelijk regelen, om de uitvoerder niet voor de voeten te lopen. Alle macht aan het Europees Octrooi Bureau! Nee, liever niet. Het was toch duidelijk ook de bedoeling het EOB aan banden te leggen. Laten we ook niet vergeten dat het EOB tegelijk uitvoerder en rechter is: een idiote situatie. Het octrooirecht heeft de neiging uit de hand te lopen. Harde wetgeving is nodig, een harde definitie van technisch.

Het verschil tussen de VS en Europa is dat hier een uitvinding technisch moet zijn. De uitvindingshoogte is laag, en technisch is niet gedefinieerd...

Opmerkingen achteraf in het memo, nr 5

“5. Wij kunnen niet inzien waarom de octrooien uit de lijst "ongewenste patenten", waarvan wij menen dat ze onder de huidige jurisprudentie van het Europees Octrooibureau en onder de Richtlijn van de Europese Commissie nog steeds verleenbaar zouden zijn, anders behandeld zouden moeten worden dan bijvoorbeeld een octrooiaanvrage op een plastic paper clip. Wij hebben een voorbeeld van een verleend Europees octrooi (EP-B1-274085) op een dergelijke paperclip bijgevoegd. Die octrooien hebben tijd, geld energie en inventieve arbeid gekost van wetenschappers en technici (namelijk IT-ingenieurs), net als de plastic paper clip tijd, geld, energie en inventieve arbeid heeft gekost van de uitvinder daarvan.”

A en B liggen dicht bij elkaar, dus als A patenteerbaar is, moet B dat ook zijn. B en C liggen ook dicht bij elkaar, evenals C en D. Ga even door en alles van A tot Z is patenteerbaar.

De zin van het octrooirecht is het stimuleren van innovatie, niet het vergelijken van patenten. Van een octrooi op een plastic paperclip heeft niemand last, op de andere producenten van plastic paperclips na. Zoals het empirische onderzoek van Bessen en Hunt [BH] aantoonde, is dat bij velden waar de ontwikkeling cumulatief verloopt anders. Daar hinderen patenten de innovatie. Vervolgstappen kunnen niet gezet worden.

Software is ideeënrijk. Een richtlijn zonder duidelijke definitie van “technisch” zal software patentenrijk maken. Tientallen, zo niet honderden patenten per product zijn geen uitzondering. Grote bedrijven bouwen grote octrooiportefeuilles op, sluiten onderling kruislicentieovereenkomsten af. De rest heeft tientallen of honderden licentieovereenkomsten nodig, voor de redelijke prijs van enkele procenten van de omzet per licentie: dit is onmogelijk. Zij worden buitengesloten. Laten we hierbij niet vergeten dat 80% van de nieuwe banen in Europa door het MKB geschapen wordt.

Een richtlijn zonder duidelijke definitie van “technisch” zal alle ruimte bieden aan patent-trollen. Dat zijn bedrijven die volstrekt niet innoveren, geen research doen, geen producten maken, alleen maar patenten verzamelen en aanmaningen rondsturen. Ze zijn er achter gekomen dat het gemakkelijker is patenten te kopieren dan producten. En je kan er meer mee verdienen. Je kan vragen wat je wilt, want patenten zijn alleenrechten.

Een voorbeeld. Apple maakt een hoogst succesvolle mp3speler, de iPod. Muziek ervoor verkoopt Apple via iTunes. Apple ontwikkelde zelf een Digital Rights Management methode. Toch eist nu een bedrijf uit Hong Kong 12% van de omzet van iPod en iTunes. Apple zou een DRM patent hebben geschonden. Het betreffende Amerikaanse patent heeft een Europees equivalent. Een vreselijke situatie: je maakt zelf iets, en toch moet je een ander idioot hoge bedragen betalen.

Softwarepatenten mogen bedoeld zijn de Europese maakindustrie te beschermen, zij maken haar juist kwetsbaar . Met softwarepatenten haalt de Europese maakindustrie het Paard van Troje binnen.

Het hele idee om in de softwarebranch onderscheid te maken tussen uitvinders en vakmensen is absurd. Elke programmeur kan een “technische bijdrage” leveren. Dit is zijn vak. Het leidt tot totale verstikking alleenrechten te verlenen voor gewone beroepsuitoefening. Het octrooirecht beschikt helemaal niet over de instrumenten die nodig zijn om uit te maken wanneer het verlenen van een alleenrecht de innovatie bevordert, en wanneer niet. Zo lang het over paperclips en drukknopen gaat kan het octrooirecht geen kwaad. Maar software is een ander verhaal.

De paradox is dat software complex is. Je kan dan denken: O, complex, zeker octrooirecht toepassen. Maar alleenrechten hebben het gevolg dat anderen er niet op kunnen voortbouwen. Bij complexe systemen juist geen octrooirecht. Het octrooirecht is te bot, te traag om op een voortsnellend, complex, wereldomspannend, cumulatief vakgebied als software toe te passen.

Hoe opener het ontwikkelingsmodel hoe beter. Dat wil niet zeggen dat alle software Open Source moet zijn. Wel is het zo dat het auteursrecht precies de juiste hoeveelheid bescherming biedt. Kopiëren mag niet, er op voortbouwen wel. Het is juist dit “er op voortbouwen” dat door het octrooirecht vernield wordt. Daarom: octrooirecht voor paperclips en drukknopen, niet voor software.

Opmerkingen achteraf in het memo, nr 7

"7. Wij zouden dan ook menen dat het MKB (SME) juist vóór de aanname van een (goede, lees:) laatste Commissie-tekst van de richtlijn zou moeten zijn. De mooiste illustratie van deze stelling is het hierboven genoemde (in Amsterdam gevestigde) bedrijf Tom Tom B.V. Gestart in begin jaren negentig als een klein softwarebedrijf, veroverde het de GPS markt nadat het software ontwikkelde waarbij het mogelijk werd GPS software toe te passen in handheld electronic agenda's - ofwel PDA's. Deze oplossing werd i.v.m. zijn gebruiksvriendelijkheid en zijn competitieve prijs (veel goedkoper dan dan de GPS die standaard in auto's wrodt geleverd) razend populair. Het bedrijf is enorm gegroeid en is thans actief octrooi aanvrager, simpelweg omdat anders elke grote - Amerikaanse of Japanse - onderneming dit produkt kan kopiëren en op de markt brengen zonder de last van hoge ontwikkelingskosten en R&D. Zou er géén bescherming in Europa voor handen zijn dan zullen bedrijven als Tom Tom B.V - zonder twijfel een buitengewoon fraai voorbeeld van succesvol Nederlands ondernemerschap - zich wel twee maal bedenken hun innovatieve onderneming in Europa te starten resp. te handhaven."

Er zijn ook bedrijven die juist niet in de VS willen verkopen vanwege de problemen die dat met zich met zal brengen. Het Engelse bedrijf Tertio Telecoms Ltd verkoopt software over de hele wereld, maar niet in de VS: “Here be dragons. Thats how our company views the US. A nation which we darent touch. Where we’ve seen our competitors burn themselves in mitigating legal cases. We’ve penetrated Communist China on the other side of the planet, but we daren’t visit our next door neighbours a mere pop over the ocean."

De situatie in Europa is niet beter te noemen. Laten we eens naar EP0660290 kijken:

"Apparatus and method for navigating vehicle to destination using display unit". Priority date ergens in 1994. Misschien was Tom Tom wel eerder met zijn "uitvinding", maar om dat nu opnieuw te patenteren lijkt me toch moeilijk te zijn (Tom Tom's patent is immers nog niet toegekend!). De claim van Tom Tom is ook afschuwelijk breed:

"A navigation device programmed with a map database and navigation software that enables a route to. be planned between two user-defined places, wherein the device is further programmed to be able to display a menu option that, if selected, causes the automatic export of street, city format or postcode format address data used by an application resident on the device to the navigation software resident on the device for processing."

En verder is Tom Tom ook echt niet de enige met een dergelijke octrooiaanvraag in de pijplijn (octrooi van Tom Tom is nog niet goedgekeurd, zit nog maar in A1 status). Hier zijn een paar voorbeeldjes:

Rechtstreeks op navigatie:

* EP883054 (aanvraag, nog niet toegekend): inzoomen op een navigatiekaart * EP1081461 (aanvraag, nog niet toegekend): een (auto-)navigatiesysteem * EP1271101 (nog niet toegekend en onnoemelijk breed en vaag, zal nooit toegekend worden in huidige vorm): een navigatiesysteem

Gerelateerde onderwerpen:

* EP1291619 (nog niet toegekend): een digitale kaart met een bijbehorende lijst, en op de kaart kunnen de plaatsen die je selecteert uit de lijst aangeduid worden * http://gauss.ffii.org/PatentView/EP1321741 (nog niet toegekend): betalen voor gebruik navigatie in auto * http://gauss.ffii.org/PatentView/EP905481 (nog niet toegekend): navigatie aanpassen om tolhuisjes te vermijden * http://gauss.ffii.org/PatentView/EP1003018 (beslissing van EOB om toe te kennen): bijhouden waar men de laatste tijd langsgeweest is, zodat het systeem kan suggereren waar je misschien nog naartoe zou willen kunnen gaan.

En dat is door gewoon eventjes op een paar links te klikken als resultaat van: http://www.google.com/search?q=site:gauss.ffii.org+car+navigation

Tom Tom gaat nog heftig schrikken...

Bedrijven als IRIS [IRIS] en Cisco [Cisco] zouden softwarepatenten liever kwijt zijn om dergelijke problemen te voorkomen. Concurrerend zijn, dicht op de markt zitten is veiliger.

referenties

[ongewenst] http://www.vrijschrift.nl/softwarepatenten/webshop10.txt

[Wit] Memo De Wit verspreid onder deelnemers werkgroep

[technisch] Definitie in Raadstekst: "technische bijdrage": een bijdrage tot de stand van de techniek op een gebied van de technologie die nieuw is en voor een deskundige niet voor de hand ligt. De technische bijdrage wordt beoordeeld door het bepalen van het verschil tussen de stand van de techniek en de reikwijdte van de in haar geheel beschouwde octrooiconclusie, die technische kenmerken moet omvatten, ongeacht of deze vergezeld gaan van niet-technische kenmerken."

Nergens is gedefinieerd wat "technisch" nu eigenlijk betekent. Er zijn "technische kenmerken" nodig om over een "technische bijdrage" te kunnen spreken, maar wat houdt dat "technisch" in? De Raadstekst laat dat volledig open. Dit is geen definitie, dit is een tautologie.

[IRIS] http://www.ffii.org/~jmaebe/sme/IRIS-ipsummit.pdf

[Cisco]http://www.elis.ugent.be/~jmaebe/swpat/nlstudies/studies.pdf

[BH] http://www.elis.ugent.be/~jmaebe/swpat/nlstudies/studies.pdf

[Maebe] http://www.ffii.org/~jmaebe/swpat/cons.html

[DUT99] THE INNOVATION DILEMMA: INTELLECTUAL PROPERTY AND THE HISTORICAL LEGACY OF CUMULATIVE CREATIVITY Graham M. Dutfield & Uma Suthersanen Intellectual Property Quarterly 2004 p. 379-421

[winkelwagentje] http://www.netkwesties.nl/editie98/artikel1.php

[EESC] http://tinyurl.com/3p8ac

[Schalwijk] http://www.vrijschrift.nl/nl/softwarepatenten/publ_overheid/presentatie_schalkwijk

[Engelfriet] http://webwereld.nl/nieuws/20700.phtml