Dit is een gezamelijk statement van Twentse bedrijven, deskundigen (zoals advocaten) en individuen. Wil je als niet Twentenaar of niet Twents bedrijf je steun betuigen, sluit je dan aan bij de VerklaringBedrijven of Call for Action II

Introductie

Op 18 mei stemde de Europese Raad van Ministers voor het voorstel ter regeling van in computers geïmplementeerde uitvindingen. Dit voorstel regelt in de tekst die de Raad aannam echter niet alleen de patentering van de uitvindingen van materiële apparaten die met behulp van software functioneren. Het regelt ook de patentering van software in het algemeen. Weliswaar worden in art 4 computerprogramma's als zodanig van patentering uitgesloten, volgens de definities in art 2 worden computerprogramma's die op computers uitgevoerd worden wel patenteerbaar.

Omdat Twente toch een bijzondere stukje Nederland is waar innovatie hoog in het vaandel staat en ook de traditie van het noaberschap nog altijd leeft, heeft Twente iets te vertellen. Het noaberschap herinnert nog aan de tijd dat hier eeuwenlang de marken bestonden met hun meenten waar de gemeenschap het vee liet grazen. We kunnen ook nu nog de vruchten plukken van deze manier van leven waarbij een systeem van gemeenschappelijk bezit eeuwenlang heeft gewerkt voor het reguleren van zaken die niet schaars waren. Voor de industriële revolutie was grond namelijk niet schaars -- niemand heeft behoefte aan 10 hectare werk als je geen trekker of paard hebt. Het heeft gewoon geen zin zich goederen toe te eigenen die overvloedig aanwezig zijn, zaken die je toch niet op kunt krijgen of toch niet kunt bewerken.

De wetenschap laat ook al jaren zien dat kennis als gemeenschappelijk bezit een stimulatie vormt voor de economie. Vanuit de Universiteit Twente zijn bijvoorbeeld vele bedrijven ontstaan, gesticht door ex-studenten met behulp van de kennis aldaar opgedaan. Ook het fenomeen Open Source Software laat zien dat goederen die van nature niet schaars zijn -- zoals software en kennis -- kunnen floreren in een systeem van gemeenschappelijk bezit.

Twente weet als geen ander hoe noabers met elkaar omgaan en hoe men met elkaar samenwerkt aan de toekomst. Het kunstmatig schaars maken van kennis, zoals dat gebeurt door het toekennen van patenten op uitvindingen die geen materiële bijdrage met zich meebrengen, maakt het noaberschap dat thans onder wetenschappers en software ontwikkelaars leeft onmogelijk. Noaberschap, samenwerking, leeft bij de gratie van gezamelijk beheer van het algemeen bezit. Zo was het vroeger, zo is het nu. Algemene kennis is altijd algemeen bezit geweest en dat moet zo blijven.

De Twentse innovators van nu en die van de toekomst, en andere belanghebbenden, vertegenwoordigd door de ondertekenaars van dit gezamenlijke communiqué, zijn van mening dat de invoering van softwarepatenten hen buitengewoon veel schade zal berokkenen en vraagt het parlement met aandrang om het voorstel te verwerpen. Het huidige auteursrecht biedt reeds voldoende bescherming aan softwarecreaties.

Situatie

Computerprogramma's (tekstverwerking, rekenbladen, webprogramma's, enz.) kunnen vanuit twee duidelijk verschillende hoeken bekeken worden:

Het concept

Een programma, dat zelf uit subprogramma's bestaat, is bovenal een idee. Of het nu gaat om een functionaliteit of de oplossing van een probleem, het uitgangspunt situeert zich op het niveau van de conceptualisering en niet op het niveau van de uitvoering. Bovendien is een programma een originele combinatie van verschillende concepten.

De programmacode

De realisatie van het concept. De programmacode geeft de exacte instructies die de computer moet uitvoeren en die door een programmeur werden geschreven.

Het copyright, beschermer van de code

Het copyright en het auteursrecht (zoals vastgelegd in de naburige rechten op merken en modellen) die vandaag van kracht zijn, beschermen de code maar niet de concepten waarop deze gebaseerd is. Het is bijgevolg verboden om de code te kopiëren, maar een verschillend programma schrijven dat één of meerdere concepten van het originele programma overneemt is wél toegestaan. Met andere woorden: met eenzelfde concept kunnen dus meerdere programmacodes overeenstemmen, net zoals twee schrijvers over hetzelfde onderwerp twee verschillende boeken kunnen schrijven.

Het copyright stelt een systeem vast dat de creatie van software wereldwijd gratis en automatisch beschermt. Bovendien maakt dit regime geen enkel onderscheid tussen een éénmansonderneming of een multinationaal bedrijf.

Het patent, beschermer van het concept

Het patent hoort op zijn beurt de concepten te beschermen en elke geschreven programmacode die voor één derde op diezelfde concepten gebaseerd zou zijn, illegaal te maken. In deze optiek kan met eenzelfde concept niet meer dan één enkele programmacode corresponderen.

Anderzijds heeft het patent een territoriale draagwijdte en is het zeer kostbaar, wat het voor het merendeel van de ondernemingen onbereikbaar maakt.

De gevaren

Als de Richtlijn door de Ministerraad aangenomen wordt, zullen de Nederlandse softwareontwikkelaars kwetsbaarder zijn. Sommigen onder hen zouden zelfs verplicht zijn te stoppen met hun activiteiten. Dit om volgende redenen:

1. Het aannemen van deze Richtlijn zou een wettelijke basis schenken aan de talrijke softwarepatenten die reeds door de grote niet-Europese uitgeverssoftwarebedrijven bij het Europees Patentenbureau werden gedeponeerd. Bijvoorbeeld: een softwarepatent is gedeponeerd geweest op de schuifbalk, zoals die gebruikt wordt in onnoemelijk veel softwarepakketten. De Nederlandse software uitgevers zouden met terugkerende kracht gedwongen kunnen worden tot het betalen van talrijke licenties of zouden door de eigenaars van de patenten voor rechtbanken worden gedaagd. Ze zouden vast en zeker niet bij machte zijn om de geëiste sommen te betalen.
2. Het deponeren van patenten door Nederlandse softwareuitgevers zou een aanzienlijke kostenpost met zich meebrengen voor de kleine of middelgrote ondernemingen die reeds op het vlak van marketingbudgetten benadeeld zijn. Een Europees patent kan oplopen tot 30 000 EUR voor 8 Europese landen gedurende 5 jaar en tot maar liefst 400 000 EUR voor een selectie van landen die op wereldschaal economisch belangrijk zijn.
3. Tenslotte zouden de innovatie en de creativiteit die voortvloeit uit de ontwikkeling van software grotendeels op losse schroeven komen te staan. Denk maar aan de ontwikkeling van het Internet die niet had kunnen plaatsvinden in een context van patenten. De markt zou razendsnel terug in handen komen van de niet-Europese multinationals die de patenten eerder zouden gebruiken om hun concurrenten te verslaan dan om hun uitvindingen te beschermen.

Ons standpunt

De ondertekenaars van dit gezamenlijke communiqué zijn van oordeel dat dergelijk project zoals het door de werkgroep van de Europese Ministerraad formuleerd werd, buitengewoon schadelijk zou zijn voor de Nederlandse IT-sector en vragen de Ministers dringend om het niet goed te keuren. Het auteursrecht en de naburige rechten op merken en modellen, beschermen software op een adequate manier. Deze regimes maken het mogelijk om de ondernemingen tegen piraterij te beschermen, en dit alles zonder wettelijke barrières tegen innovatie op te werpen. Wij steunen de Richtlijn die door het Europees Parlement gestemd werd en die de toe-eigening van intellectuele methoden, de bouwstenen van de softwareontwikkeling, verhindert door het veld van patenteerbaarheid tot enkel die innovaties te beperken die met hun uitvinding een materiële bijdrage met zich meebrengen, of ze nu gebruik maken van informatica of niet. De parlementaire amendementen met betrekking tot de interoperabiliteit verhinderen daarnaast het ontstaan van schadelijke monopolies op de gegevensformaten en communicatieprotocollen die nodig zijn voor de goede werking van heterogene informaticaomgevingen.

Ondertekenaars -- Bedrijven

Naam CEO, Bedrijf, contactgegevens

• Paul de Groot, dGB Earth Sciences BV, Boulevard 1945 nr. 24, 7511 AE Enschede, Tel. +31-4315155. Namens deze: Arend Lammertink, Arend.Lammertink /at/ dgb-group /dot/ com. dGB is actief op het gebied van quantitatieve interpretatie en visualisatie van geologische, veelal seismische data. Wij zijn hierin innovatief bezig, getuige onze nominatie enige tijd geleden voor de "Overijssel Innovation Award". Ook proberen wij actief onze bedrijfs strategie aan te passen aan de opkomst van het "Open Source" ontwikkel model. Een groot deel van ons belangrijkste product is dan ook volledig functioneel, inclusief broncode, te downloaden op OpendTect.org en is vrij te gebruiken voor niet commerciele toepassingen.

• Uw bedrijf hier. Klik onderaan op "EditText" of mail arend AT vrijschrift DOT org.

Ondertekenaars -- Particulieren

• Ir. Arend Lammertink, lamare (at) tuks (dot) nl. Ik werk als software ontwikkelaar bij een innovatief, Twents bedrijf -- dGB Earth Sciences -- en maak mij grote zorgen over de toekomst als softwarepatenten inderdaad toegestaan gaan worden. Computerprogramma's zijn gewoon uitgesloten van patentering in het Europese Octrooiverdrag. De wetgever heeft in zijn wijsheid destijds niet voor niets zo'n uitzondering gemaakt. Het is niet te accepteren dat de uitvoerende macht, in dit geval het EOB, de regels steeds verder oprekt. De normvervaging bij dit bureau, dat al geleid heeft tot meer dan 30.000 software octrooien, moet aan banden worden gelegd -- dat zegt bijvoorbeeld ook de VVD in haar officiële standpunt. Laten we dat dan vooral doen, in plaats van dat we onze meest innovatieve sector voor de leeuwen werpen.

• Uw naam hier. Klik onderaan op "EditText" of mail arend AT vrijschrift DOT org.